„Mazowsze Północne w walce o niepodległość i ostateczny kształt granic Rzeczpospolitej Polskiej w latach 1914 – 1921”.

Konferencję otworzył ks. dr Wojciech Kućko, dyrektor wydziału ds. rodzin w Kurii Diecezjalnej, a zarazem asystent kościelny Stowarzyszenia Rodzin Katolickich Diecezji Płockiej. Zaznaczył, że w 100. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości ponownie zostanie zapalona „świeca Niepodległości”, dar papieża Pius IX. Przypomniał też, że z okazji rocznicy w diecezji posadzonych zostało ponad 60 Dębów Niepodległości.

O duchowieństwie diecezji płockiej, które w różny sposób walczyło o niepodległość ojczyzny, opowiedział ks. prof. Michał M. Grzybowski, badacz historii Kościoła płockiego. Wymienił m.in. kard. Aleksandra Kakowskiego (1862-1938), pochodzącego z miejscowości Kaki w diecezji płockiej, który był drugim kardynałem mianowanym przez papieża Benedykta XV po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, a także prymasem Królestwa Polskiego.

Wymienił też ks. prał. Antoniego J. Nowowiejskiego (1858-1941), później arcybiskupa, biskupa diecezji płockiej w latach 1908-1941, pierwszego sekretarza spotkań Episkopatu w Polsce, które można było organizować po tolerancyjnym ukazie carskim z 1905 roku. Ten społecznik, prowadzący wiele dzieł charytatywnych, pomagał głodującym i bezrobotnym, troszczył się także o rozwój szkolnictwa. Został zamęczony przez Niemców w obozie w Działdowie.

Zwrócił też uwagę na księży, którzy prowadzili pracę organiczną, w różny sposób dążąc do wolności Polski. Wymienił tu ks. prał. Adolfa Szelążka (1865-1950), absolwenta Seminarium Duchownego w Płocku, o którym napisano, że był „dukacikiem” ze względu na wyjątkowe zdolności. Był on wytrawny kaznodzieją, erudytą, wykładowcą i rektorem seminarium, prezesem płockiego Towarzystwa Dobroczynności, organizatorem Sali Pracy św. Józefa dla chłopców, gdzie uczono ich stolarstwa i krawiectwa. Był biskupem pomocniczym w Płocku, a w 1925 roku został biskupem w Łucku na Wołyniu, ale w 1945 roku NKWD przeniosło go do Przemyśla. Ostatnie lata życia spędził koło Torunia.

Ks. Grzybowski wiele uwagi poświęcił także ks. Adamowi Maciejowskiemu (1874-1919) – wikariuszowi w kilku parafiach diecezji płockiej, wykładowcy śpiewu, wymowy kościelnej (czyli homiletyki) i literatury polskiej w seminarium, wybitnemu kaznodziei, nazywanemu „płockim Skargą”. Wymienił także ks. Ignacego Lasockiego (1860-1933), pochodzącego z Rycharcic w parafii Bonisław w diecezji, twórcę wielu dzieł charytatywnych (w tym sierocińca), związanych z płocką „Stanisławówką” (obecnie parafia św. Stanisława Kostki): – – Biskupi, proboszczowie, wikariusze, prefekci dobrze zdali egzamin w służbie Kościoła i narodu – konkludował ks. Grzybowski.

Dr Magdalena Bilska-Ciećwierz z Muzeum Mazowieckiego w Płocku m.in. zrelacjonowała sytuację w Płocku przez odzyskaniem niepodległości. Przypomniała, że po trzecim zaborze Płock i okolice znajdowały się w zaborze rosyjskim. Gdy wybuchła I wojna światowa, stała okupacja niemiecka rozpoczęła się 15 lutego 1915 roku. Zaczęły się represje, panowała „ogromna drożyzna” i głód, organizowano więc różne akcje pomocowe.

Z czasem w mieście powstała Guberialna Rada Szkolna, którą współtworzył abp Antoni J. Nowowiejski, a wraz z nią utworzono nowe szkoły. Poza tym płocczanom pozwolono na obchodzenie rocznic patriotycznych np. w 1916 roku obchody po śmierci Henryka Sienkiewicza, a w 1917 – 54. rocznicę wybuchu Powstania Styczniowego. Zaczęła działać Polska Organizacja wojskowa, prowadzono rekrutację do Legionów Polskich.

Dnia 5 października 1917 roku w Płocku powstała polska Rada Miejska. 11 listopada 1918 roku Niemcy opuścili miasto w sposób „bezkrwawy”. Odwach i część koszar przejęła Polska Organizacja Wojskowa. Ich druga część znalazła się w rękach PPS-owskiej Rady Delegatów Robotniczych. Ta niejako „dwuwładza” spowodowała chaos w mieście, sytuacja ustabilizowała się dopiero w sierpniu 1919 roku.

Natomiast Jacek Liziniewicz, nadleśniczy Nadleśnictwa Gostynin, zaprezentował leśne miejsca pamięci – mogiły, krzyże, pomniki i obeliski, znajdujące się na terenie tego nadleśnictwa, zarządzającego lasami na terenie diecezji płockiej. Wśród nich wymienił m.in. Gaśne (leżą tam szczątki 49 powstańców styczniowych z 1863 roku), Teodorów (16 powstańców z tego samego powstania), Zuzinów, Kraśnicę (42 rozstrzelanych przez Niemców w 1942 roku), Drzewce (mieszkańców Gostynina rozstrzelanych w 1941 roku) oraz obelisk w Lipiankach (wieś spacyfikowali Niemcy w 1944 roku).

Opowiedział też o tablicy przy szpitalu psychiatrycznym w Gostyninie, ku pamięci zamordowanych przez Niemców pracowników szpitala oraz cmentarzu przy szpitalu, który przez pewien czas był szpitalem gruźliczym: – Historia w lasach wychodzi cały czas spod ziemi – konkludował leśnik.

Zwieńczeniem konferencji był koncert patriotyczny w wykonaniu ewangelizacyjnego zespołu „Moja Rodzina” z Glinojecka w diecezji płockiej. Zespół, który tworzy małżeństwo Aldony i Artura Wiśniewskich wraz z dorosłymi dziećmi: Antoniną, Gabrielem, Szymonem, Mikołajem i Jeremiaszem, reprezentował Kościół płocki podczas lipcowego Światowego Spotkania Rodzin z papieżem Franciszkiem w Irlandii.

Wszyscy uczestnicy konferencji otrzymali książki: „Miejsca pamięci”, wydane przez Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych w Łodzi (na jej terenie znajdują się trzy nadleśnictwa diecezji płockiej – Gostynin, Płock i Łąck) oraz reprint oryginalnego wydania Nowego Testamentu, w tłumaczeniu luteranina Stanisława Murzynowskiego z podpłockiego Murzynowa. Było to w XVI wieku pierwsze w historii tłumaczenie Biblii na język polski z języków oryginalnych.

Organizatorem konferencji było Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Diecezji Płockiej, z prezesem Witoldem Wybultem i duszpasterstwo rodzin diecezji płockiej z ks. dr. Wojciechem Kućką, dyrektorem wydziału ds. rodzin w Kurii Diecezjalnej oraz asystentem kościelnym SRK.